Gần đây, do lãi suất tăng nên nhiều người cho rằng đã đến lúc cần tăng tỷ trọng cổ phiếu giá trị. Tuy nhiên, nhìn dài hạn, cổ phiếu tăng trưởng hay cổ phiếu giá trị thực sự không quá quan trọng.

Liệu một nhà đầu tư thực sự tài giỏi sẽ kiếm được tiền từ cổ phiếu tăng trưởng và thua lỗ từ cổ phiếu giá trị? Mỗi người đều có phong cách phù hợp với mình, nhưng những người thực sự giỏi không bao giờ đổ lỗi cho công cụ.Thực tế, trong việc lựa chọn cổ phiếu, có 3 vấn đề quan trọng hơn phong cách là: 1) Cổ phiếu của doanh nghiệp tốt, 2) Cổ phiếu tốt, 3) Mua với giá tốt. Câu hỏi đơn giản này ẩn chứa ý nghĩa gì?  

1) Doanh nghiệp tốt - Cuối cùng là tăng trưởng.  

Doanh nghiệp tốt, nói một cách đơn giản, là doanh nghiệp đang phát triển. Và phát triển theo cách bền vững. Vậy doanh nghiệp không tăng trưởng thì không hấp dẫn à? Dĩ nhiên là vậy. Giá trị doanh nghiệp cuối cùng đến từ đâu? Từ lợi nhuận của doanh nghiệp. Vậy để lợi nhuận liên tục tăng thì sao? Doanh thu phải tăng hoặc lợi nhuận biên phải tăng. Để đánh giá doanh thu có thể tăng hay lợi nhuận biên có thể tăng như thế nào, chúng ta cần xem xét năng lực công nghệ, năng lực vốn, mạng lưới, lòng trung thành của khách hàng, đối thủ cạnh tranh...

Môi trường tư bản chủ nghĩa mà chúng ta đang sống, ngoại trừ trường hợp cực kỳ hiếm hoi như cuộc Đại khủng hoảng, luôn là môi trường lạm phát. Điều này có nghĩa là giá trị của tiền tệ danh nghĩa giảm theo thời gian là điều đương nhiên chứ không phải là điều gì đó bất thường. Doanh thu và lợi nhuận mà các doanh nghiệp thu được là gì? Tất nhiên là giá trị danh nghĩa. Do đó, các doanh nghiệp không tăng trưởng không thể bảo vệ giá trị của chính mình khỏi lạm phát. Bảo vệ giá trị khỏi lạm phát? Nghe quen thuộc đúng không? Chúng ta đầu tư vào cổ phiếu để bảo vệ tài sản của mình khỏi lạm phát, nhưng doanh nghiệp đó không tăng trưởng? Điều đó thật vô nghĩa.

Tuy nhiên, đôi khi vẫn có những trường hợp mặc dù không tăng trưởng nhưng vẫn hấp dẫn đầu tư. Điều này đến từ giá trị tài sản, là kết quả của việc doanh nghiệp đã làm tốt trong quá khứ, nhưng trong trường hợp này, phải đáp ứng 2 điều kiện. 1) Thời điểm hiện thực hóa giá trị tài sản phải đến trong tương lai gần có thể dự đoán được, 2) Phân phối giá trị tài sản khi hiện thực hóa phải công bằng cho tất cả các cổ đông. Làm sao để biết điều số 2? Điều này sẽ được đề cập trong phần cổ phiếu tốt sau đây, đó là việc phải có một Ban quản trị tốt. 

2) Cổ phiếu tốt - Cuối cùng là Ban quản trị.  

Có thể nhiều nhà đầu tư khi đọc đến phần số 2 sẽ nghĩ rằng đây chẳng khác gì phần số 1. Nhưng thật đáng tiếc là vẫn có những trường hợp doanh nghiệp tốt nhưng cổ phiếu lại không tốt. Đặc biệt là ở thị trường chứng khoán Hàn Quốc, điều này khá phổ biến. Tại sao? Bởi vì Ban quản trị không tốt. Không tốt ở điểm nào? Đó là không tôn trọng giá trị của cổ đông nhỏ lẻ.

Khi mua cổ phiếu, chúng ta trở thành chủ sở hữu của doanh nghiệp, vì vậy chúng ta cần nhìn nhận và đầu tư với tư duy giống như một doanh nhân. Điều này chỉ đúng khi đối tác kinh doanh mà bạn tin tưởng là người tốt. Bạn đã từng nghe nhiều câu chuyện về những doanh nhân thành công, nhưng lại bị mất trắng tài sản chỉ vì bị đối tác phản bội, phải chịu cảnh phá sản? Điều này không phải chỉ xảy ra khi làm kinh doanh, mà đầu tư chứng khoán cũng vậy.Hãy nhớ rằng trở thành cổ đông nhỏ lẻ đồng nghĩa với việc bạn tin tưởng vào cổ đông lớn và giao phó tài sản của mình cho họ.  

3) Giá tốt - Cuối cùng là định giá. Nhưng đây là điều khó nhất. 

Phần 3 có lẽ là nội dung dễ hiểu nhất.Giá tốt là gì? Mua càng rẻ càng tốt. Nhưng vấn đề là gì? Nếu cứ chờ đợi mãi thì rất có thể bạn sẽ chỉ biết ngậm ngùi. Thực tế, đối với nhà đầu tư cá nhân, định giá là một trong những vấn đề khó khăn nhất. Ngay cả đối với các tổ chức đầu tư, những người dành cả ngày để suy nghĩ về vấn đề này, định giá vẫn luôn là một vấn đề khó khăn.Và trong hầu hết các trường hợp, câu trả lời không do chúng ta đưa ra mà do thị trường đưa ra, vì vậy các nhà đầu tư cá nhân không nên quá khắt khe về tiêu chí mà nên linh hoạt hơn trong cách xử lý.  

Tôi sẽ mua với P/E năm nay là 10 lần và bán với P/E năm sau là 15 lần. Vì vậy, giá mua là bao nhiêu và giá bán là bao nhiêu? Kế hoạch này thoạt nhìn có vẻ hoàn hảo, nhưng thực tế lại rất khó thực hiện. Đặc biệt, việc dự đoán chính xác kết quả kinh doanh năm nay và năm sau đã là điều không dễ dàng, việc muốn đưa ra mức định giá cao thấp còn khó khăn hơn. Vì ai cũng thấy khó nên thông thường người ta sẽ sử dụng 1) số liệu trong quá khứ hoặc 2) số liệu của đối thủ cạnh tranh làm tiêu chí, nhưng 1) sử dụng mức trung bình trong quá khứ làm tiêu chí sẽ không có ý nghĩa khi không biết giai đoạn mà chúng ta đầu tư thuộc chu kỳ nào và độ lệch chuẩn lớn, 2) trong trường hợp số liệu của đối thủ cạnh tranh, nếu tôi thua lỗ thì đối thủ cũng thua lỗ, nếu tôi tăng trưởng thì đối thủ cũng tăng trưởng, điều này rất khó để xem xét như biến độc lập. Kết luận là gì? Định giá vốn dĩ là điều khó khăn, vì vậy đừng quá khắt khe.